9 mei 2023

Het belooft een spannend jaar te worden voor zowel hernieuwbare als fossiele energie. Voor fossiel vond de eerste stresstest vorig jaar plaats, als gevolg van de boycot van ruwe olie uit Rusland. In aanloop naar de deadline van 5 december zette de hele aanvoerketen zich in om de olie elders vandaan te halen. Geen eenvoudige klus, zeker niet met de extra complicatie dat de Ural olie speciale kenmerken heeft, waardoor er bijvoorbeeld makkelijker diesel van te produceren is. De inkopers wisten op tijd aan vervangend product elders te komen en de raffinaderijen pasten hun crude “dieet” aan, waardoor klanten beleverd konden blijven worden. Tweede stresstest vond plaats rondom 5 februari van dit jaar, toen olieproducten uit Rusland niet langer toegestaan werden. Ook hier had de branche zich tijdig voorbereid, al gebeurde dat wel door juist nog vóór de deadline extra hoeveelheden uit Rusland aan te kopen, om daarmee de voorraden aan te vullen. Spannend wordt het de komende maanden pas, als blijkt dat de olieproducten die nu via langere aanvoerlijnen naar Europa moeten komen, ook daadwerkelijk tijdig arriveren. Mochten er in het onverhoopte geval toch haperingen in de aanvoerketen ontstaan, dan hebben we in ieder geval een Landelijk Crisisplan Olie (LCP-O) dat op 3 februari officieel door de overheid werd gepubliceerd. Het plan is in redelijk korte termijn tot stand gekomen door intensieve samenwerking tussen overheid en stakeholders, waaronder NOVE. Aan één onderdeel van het LCP-O wordt nog hard gewerkt en dat betreft het Distributieplan Olie. Dit plan, dat vóór de zomer gereed moet zijn, gaat dieper in op de vraag welke klantgroepen in geval van tekorten nog wel brandstof kunnen afnemen (waarbij met name naar diesel wordt gekeken) en wie deze brandstoffen dan moeten distribueren. Uiteraard hopen we niet in deze situatie te belanden (mede door het aanhouden van strategische voorraden), maar het is beter hier goed op voorbereid te zijn.

Een pleidooi van NOVE dat hiermee verband houdt, betreft de oproep om het fossiele aandeel in onze energievoorziening versneld te vervangen door hernieuwbare energie. Met een groter aandeel hernieuwbare energie zijn we minder afhankelijk van enkele grotere leveranciers van fossiel en bovendien bereiken we eerder de klimaatdoelstellingen.

Hiermee komen we op het andere spannende deel dit jaar: hoe gaat de wetgeving eruitzien, die op EU-niveau wordt vastgesteld als uitvloeisel van het Fit-for-55 programma? De hoofdlijnen hebben we al gezien: Zo komen wegvervoer en zeevaart onder het Emission Trade System (ETS) te vallen. Het ETS heeft zich bewezen als een effectief instrument om de CO2-uitstoot voor de industrie terug te brengen. Voor de zeevaart zal de ETS-verplichting komen te liggen bij de scheepseigenaren. Voor het wegvervoer bij de partijen die brandstoffen uitslaan voor verbruik, doorgaans de depothoudende bedrijven.

“Dit jaar zullen de belangrijke beslissingen genomen worden die van invloed zijn op de handel voor de komende jaren.”

Hier ontstaat al een lastige uitdaging: hoe weet je vooraf zeker dat product dat wordt weggereden af depot in het wegverkeer terechtkomt en niet in bijvoorbeeld binnenvaart of de agrarische sector? Hierover zijn we inmiddels al in gesprek met de NEa.

Maar met ETS zijn we er nog niet, er komt ook een nieuwe Renewable Energy Directive (RED), nummer 3. Nieuw is dat deze regeling ook gaat gelden voor binnenvaart en zeevaart. Kortom, deze sectoren moeten een percentage van de fossiele brandstoffen vervangen door hernieuwbaar. Hoe gaan de verschillende EU-landen dit vertalen in nationale wetgeving en blijft het gelijke speelveld bestaan? Dan speelt er ook nog de vraag of er tussen de sectoren gehandeld kan worden.

Dit jaar zullen de belangrijke beslissingen genomen worden die van invloed zijn op de handel voor de komende jaren. Als branche zullen we er alles aan doen om onze stem te laten horen, zowel op nationaal als Europees niveau. Inbreng van de leden is daarbij van cruciaal belang.

Datzelfde geldt voor het thema van dit nummer: leveringszekerheid. Ieder schakel in de keten telt, zoals in de verschillende artikelen naar voren komt.

Suggesties voor onderwerpen voor inNOVE of reacties naar aanleiding van artikelen zijn overigens altijd welkom.

Veel leesplezier!

Erik de Vries, directeur NOVE